بکائین (دائرةالمعارف‌بزرگ‌اسلامی)بَکّائین، یا بکائون گریندگان، گروهی از مسلمانان که به سبب گریستن بر ناتوانی خود از شرکت در غزوه تبوک، به این لقب شهرت یافتند. ۱ - تاریخ غزوه تبوکغزوه تبوک در ق/ ۳۰م رخ داد و آن را به سبب مشکلات بزرگی که برای مسلمانان در تدارک و حرکت سپاه، مانند نفاق منافقان، تنگ‌دستی مردم و دشواریهای راه و گرمای هوا وجود داشت، «غزوة العسرة»، و لشکر اسلام را «جیش العسرة» نیز خواندند. در این پیکار نیز تدارک مرکب و آلات جنگ برعهده خود جنگجویان بود. در آغاز این لشکرکشی تن از مسلمانان که نامشان در منابع به اختلاف آمده است، به سبب تنگ‌دستی نتوانستند مرکب و سلاح بردارند و با پیامبر (صلی الله علیه و اله و سلم) همراه شوند و بدین‌سبب، سخت محزون شدند و گریستند. آن‌گاه برخی از صحابه، آنان را مرکب و سلاح دادند و به جنگ بردند. گفته‌اند: آیه ۲ سوره توبه در حق این چند تن نازل شد. [۱]
محمد واقدی، المغازی، ج۱، ص۹۰- ۹۵، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۹۶۶م.
[۲]
محمد واقدی، المغازی، ج۱، ص۹۹، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۹۶۶م.
[۳]
ابن هشام، سیره سیدنا محمد رسول‌الله، ج۱، ص۹۴ - ۹۶، به کوشش ووستنفلد، گوتینگن، ۸۵۹م.
[۴]
طبری، تاریخ، ص۱۰-۲۰.
[۵]
طبری، تفسیر، ص۴۵- ۴۶.
[۶]
محمد شیخ طوسی، التبیان، ج۱، ص۸۰، به کوشش احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
[۷]
ابوالفتوح رازی، روح الجنان، ج۱، ص۳۴، به کوشش مهدی الهی قمشه‌ای، تهران، ۳۲۰ش.
[۸]
محمود زمخشری، الکشاف، ج۱، ص۶۷، بیروت، دارالمعرفه.
[۹]
فخرالدین‌رازی، التفسیرالکبیر، ج۵، ص۶۵، بیروت، ۴۱۰ق/ ۹۹۰م.
[۱۰]
فضل طبرسی، مجمع‌البیان، ج۱، ص۸، بیروت، ۴۱۲ق/ ۹۹۲م.
[۱۱]
محمد ابن سیدالناس، عیون الاثر، ج۲، ص۱۶، بیروت، ۹۷۴م.
۲ - نظر مبارک امام صادقنیز مطابق روایتی از امام صادق (علیه‌السلام)، لقب بکائین بر تن، یعنی حضرت آدم، یعقوب، یوسف، فاطمه و امام زین العابدین (علیه‌السلام) که از خشیت پروردگار بسیار می‌گریستند، اطلاق شده است.. [۱۲]
محمد نیشابوری، روضة الواعظین، ج۱، ص۲۰-۲۱، به کوشش غلامحسین مجیدی و مجتبی فرجی، قم، ۳۸۱ش.
[۱۳]
محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۱، ص۴۰، بیروت، ۴۰۳ق/۹۸۳م.
[۱۴]
محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۳، ص۵۵، بیروت، ۴۰۳ق/۹۸۳م.
۳ - فهرست منابع(۱) محمد ابن سیدالناس، عیون الاثر، بیروت، ۹۷۴م. (۲) ابن هشام، سیره سیدنا محمد رسول‌الله، به کوشش ووستنفلد، گوتینگن، ۸۵۹م. (۳) ابوالفتوح رازی، روح الجنان، به کوشش مهدی الهی قمشه‌ای، تهران، ۳۲۰ش. (۴) محمود زمخشری، الکشاف، بیروت، دارالمعرفه. (۵) محمد شیخ طوسی، التبیان، به کوشش احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت، داراحیاء التراث العربی. (۶) فضل طبرسی، مجمع‌البیان، بیروت، ۴۱۲ق/ ۹۹۲م. (۷) طبری، تاریخ. (۸) طبری، تفسیر. (۹) فخرالدین‌رازی، التفسیرالکبیر، بیروت، ۴۱۰ق/ ۹۹۰م. (۱۰) محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ۴۰۳ق/۹۸۳م. (۱۱) محمد نیشابوری، روضة الواعظین، به کوشش غلامحسین مجیدی و مجتبی فرجی، قم، ۳۸۱ش. (۱۲) محمد واقدی، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، ۹۶۶م. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بکائین»، ج۱۲، ص۴۹۷۵. |